Voor mensen met autisme zijn sociale signalen en conventies die anderen instinctief begrijpen, niet altijd duidelijk. Deze verschillen hoeven geen barrières te zijn, maar kunnen juist perspectieven bieden die de werkplek verrijken.

In deze blog richten we ons op sociale uitdagingen die mensen met autisme kunnen ervaren tijdens werk, zelfs wanneer de setting of de mensen betrokken vertrouwd lijken. We erkennen dat iedereen in bepaalde mate met sociale angsten kan worstelen, maar de diepte en de aard van deze uitdagingen kunnen voor iemand met autisme sterk verschillen.  

Voor mensen met autisme kunnen sociale situaties op het werk extra stressvol zijn. We verdelen ze in informele en formele sociale situaties. Onderstaande strategieën naar een soepeler contact zijn natuurlijk ook toe te passen bij de buurtbarbecue en op feestjes. Hieronder nemen we werksituaties even als uitgangspunt.

Informele sociale situaties zijn ‘gezellige’ situaties die voor jou niet zo ontspannen aanvoelen als ze bedoeld zijn. 

Enkele gedachten die je bij jezelf kunt opmerken: 

• Ik weet niet zo goed waar ik het over moet hebben. 
• Ik voel me opgelaten wanneer anderen mij zien eten. 
• Ik vind het moeilijk mij in het gesprek te mengen. 
• Mensen voelen zich soms beledigd door wat ik zeg. 

Misschien herken je dat je sociale situaties gaat vermijden, waardoor je het contact met de ander of de groep mist en zij met jou. Dit kan betekenen dat je doorwerkt in de pauzes en niet naar de teamborrel of het teametentje gaat. 

Een paar redenen waarom het belangrijk is om bij informele sociale situaties te zijn: 

• Om het werk aangenamer te maken. 
• Zo kom je vriendelijk en benaderbaar over. 
• Om goede sociale relaties en goede werkrelaties op te bouwen. 
• Om gespreksvaardigheid te ontwikkelen. 
• Zodat je ontdekt wat andere mensen interessant vinden. 
• Je zelfvertrouwen neemt toe wanneer je vrienden maakt. 
• Om nieuwe vriendschappen te vormen. 

De werkgroep Autisme en Werk van PAS-Nederland (belangenvereniging voor en door normaal- tot hoogbegaafde volwassen personen met autisme) heeft in 2008 de notitie ‘Pauzes en Bedrijfsuitjes’ opgesteld. Hierin hebben ze o.a. duidelijke en goed bruikbare tips opgenomen voor en door volwassenen met autisme over hoe om te gaan met sociale situaties op het werk.  

Tips: 

• Bereid een aantal onderwerpen voor waar je het over kunt hebben, bijvoorbeeld sportevenementen, tv-programma’s, boeken, films of vakanties.  
• Laat interesse blijken in de ander door vragen te stellen. Stel open vragen. Open vragen beginnen meestal met een W, zoals: wat, waar, wanneer, welke, wie, waarom, et cetera, maar ook ‘hoe’ (de enige open vraag die niet met een w begint).  
• Probeer mensen niet te onderbreken. 
• Merk op wanneer er pauzes in het gesprek vallen; dan is het prima om iets te zeggen. 
• Vermijd filosofische of controversiële onderwerpen en probeer niet te lang over één onderwerp te praten. 

Als je een gesprek wilt starten waar de hele groep aan mee kan doen, kun je iets zeggen als, ‘Heeft iemand die film gezien die gisteravond op tv was’, of, ‘Wat hebben jullie dit weekend gedaan?’ Algemene onderwerpen die je aan kunt snijden gaan over datgene dat jullie allen kunnen horen, zien of voelen. Bijvoorbeeld over de sfeer van de ruimte waarin je zit, het weer, de nieuwe gordijnen of vakantieplannen.  

Op de website van werkwebautisme staan onderwerpen die wel en niet geschikt zijn om in de groep te bespreken.

Soms betreft het georganiseerde werk gerelateerde situaties, zoals vergaderingen. 

Het kan zijn dat je tijdens een vergadering zo in de war raakt van de grote hoeveelheid informatie die op je afkomt, dat je moet ‘herordenen’. Bijdragen aan het gesprek is dan niet meer mogelijk.  

Wat kun je doen? 

• Het kan helpen om vooraf aan te geven dat je overprikkeld kunt raken en dan graag de mogelijkheid van een korte time-out krijgt. Als collega’s dit van je weten kan het helpen als ze even stil zijn, zodat je hardop kunt denken en ordenen. Vraag begrip dat het soms nodig is om plotseling een vergadering te verlaten.  
• Vraag of een naaste collega of leidinggevende een coachende rol op zich kan nemen. 
• Vraag hulp en ondersteuning bij wat je lastig vindt. Vraag degene die de vergadering voorzit, om een en ander nog eens samen te vatten, zodat je overzicht krijgt.  
• Blijf communiceren! Ontstaan er misverstanden tussen jou en jouw collega (‘s), maak dan ruimte voor elkaar en bespreek wat er aan de hand is. Vul niet in wat de ander denkt. Vraag ernaar en sta open voor het antwoord, ook al is het anders dan je verwacht.  
• Stel open vragen.  

Verdiepen in literatuur kan een verhelderend venster bieden op de veelzijdige ervaringen van mensen met autisme. Boeken zoals ‘Als alle breinen werken’ van Saskia Schepers en ‘Succesvol aan het werk met autisme’ van Maarten van Klaveren zijn niet alleen informatief, maar bieden ook praktische handvatten en persoonlijke inzichten die kunnen bijdragen aan zowel persoonlijke als professionele groei. Door de verhalen en strategieën die in deze boeken worden gedeeld, kunnen mensen met autisme en hun collega’s beter begrijpen hoe diverse denkwijzen de werkplek kunnen versterken en wat voor ondersteuning zinvol kan zijn. Deze boeken zijn een aanrader voor iedereen die zijn horizon wil verbreden met betrekking tot neurodiversiteit op de werkvloer.

Mensen met autisme ervaren vaak al vroeg het gevoel 'anders' te zijn, door hun unieke interactie met de wereld. Het is waardevol om toegang te hebben tot plaatsen waar deze verschillen niet alleen geaccepteerd, maar ook gewaardeerd worden.

Daarom hebben we een pagina gecreëerd met een selectie van gemeenschappen die aansluiten bij de behoeften van mensen met autisme. Neem een kijkje op onze ‘Autisme Vriendelijke Platforms’ voor ondersteunende netwerken die empowerment en begrip bieden.